مساله«اعجاز قرآن»از دیر زمان مورد بحث و نظر دانش مندان بوده است.شایداولین کسی که در این زمینه بحث کرده و مساله را به صورت کتاب یا یک رسالهدر آورده - طبق گفته ابن ندیم- محمد بن زید واسطی(متوفای 307)است.وی ازبزرگان اهل کلام میباشد و کتابهایی در این زمینه به نام«الامامة»و«اعجاز القرآنفی نظمه و تالیفه»نگاشته است.برخی پیش از او، ابو عبیدةمعمر بن المثنی(متوفای 209)را یاد میکنند، او کتابی در دو مجلد درباره اعجازقرآن نوشته است.هم چنین ابو عبید قاسم بن سلام(متوفای 224)کتابی در اعجازقرآن دارد.اما این نوشتها اکنون در دست نیست.قدیمیترین اثری که در این زمینه در دست است، رساله«بیان اعجاز القرآن» نوشته ابو سلیمان حمد بن محمد بن ابراهیم خطابی بستی (متوفای 388)است. این اثر ضمن مجموعهای با عنوان«ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن»اخیرا به چاپرسیده است.مؤلف این رساله، مساله اعجاز القرآن را از بعد«بیانی»با شیوهایجالب مطرح ساخته و درباره انتخاب واژهها در قرآن و نکته سنجیها متناسب وهم آهنگ سخن گفته و برجستگی قرآن را در این انتخاب و چینش شگفت آور کاملاآشکار ساخته و به خوبی از عهده آن بر آمده است.دو رساله دیگر این مجموعه یکی تالیف ابو الحسن علی بن عیسیرمانی(متوفای 386)از بزرگان اهل کلام و اندیش مندان جهان اسلام است. نوشتههای او در زمینههای قرآنی بسیار ارزشمند و مورد عنایتشیخ الطائفهابو جعفر طوسی در تفسیر گران قدرش«التبیان»قرار گرفته است.دیگری رساله«شافیه»نوشته شیخ عبد القاهر جرجانی(متوفای 471)است.جرجانی پایه گذارعلوم بلاغت، به صورت علم مدون میباشد.این شخصیتبزرگ جهان علم وادب، سه نوشته ارجمند - در این زمینه - برای همیشه به یادگار گذارده است: اسرارالبلاغة، دلایل الاعجاز و آخرین آنها رساله«شافیه»است.رساله شافیه خلاصه وچکیده مباحث دو کتاب پیش را - که به مثابه مقدمه برای وصول به اعجاز میباشدبه گونهای موجز و فشرده عرضه کرده است.وی خدمتی شایسته به عالم ادب در راهرسیدن به اعجاز قرآن انجام داده است.
ابوبکر باقلانی(متوفای 403)و امام فخر رازی(متوفای 606)، و کمال الدینزملکانی(متوفای 651)هر یک کتابی مبسوط در این زمینه نوشته و مساله اعجازقرآن را به گونه تفصیلی مورد بحث قرار دادهاند.امام یحیی بن حمزه بن علی علویزیدی(متوفای 749) کتاب«الطراز فی اسرار البلاغة و حقائق الاعجاز»را در سهمجلد نوشته که در جلد سوم تمامی نکات بلاغی و اسرار بدیع را بر آیههای قرآنپیاده کرده، و به خوبی از عهده این کار بر آمده است.جلال الدین سیوطی(متوفای 910)نیز به طور گسترده کتابی در سه مجلد ضخیم با عنوان«معترکالاقران فی اعجاز القرآن»به رشته تحریر در آورده است.اخیرا کتابها و رسالههای فراوانی در زمینه اعجاز قرآن نوشته شده کهمشهورترین آنها عبارتاند از: «المعجزة الخالدة»علامه سید هبة الدین شهرستانی، «اعجاز القرآن»استاد مصطفی صادق رافعی، «النبا العظیم»استاد عبد الله دراز، «اعجاز قرآن»علامه طباطبایی.علاوه بر نوشتههایی نیز به عنوان مقدمه تفسیر نوشتهاندمانند مقدمه تفسیر«آلاء الرحمان»شیخ محمد جواد بلاغی و«البیان»استاد آیت الله خویی.