قران کریم در طول 23 سال برپیامبر(ص) نازل گشت پیامبر در زمان حیات شریف خود ، شخصاً سورههای قران را معین فرموده و جایگاه هر سوره را تعیین نموده بود. طبیعی است عنایت او به چنین کاری بیدلیل نبودهاست؟ وی انسانی صاحب حکمت است ، بواسطه ارتباط با ماوراء طبیعت به آینده آگاه است ، علم و آگاهی وی هرگز اجازه نمیدهد که عملی بدور از حکمت از او صادر شود براین اساس آنچه او در مورد معجزه باقیه یعنی قران انجام داده است براساس حکمتی خاص بوده است. با توجه به این دو مقدمه برما روشن میگردد که آیات و سورهها در هر کجای قران بر طبق حکمتی خاص تنظیم گردیده است و بنابراین بایستی هر آیه و سوره با قبل و بعد خود از جهت یا جهاتی در ارتباط بوده و تناسبی خاص داشته باشد . این تناسب که بر سراسر قران حاکم است گاه به سهولت آشکار و هویدا میگردد و گاه دقتی ژرف و شناختی مفصل از تمام احکام شریعت و مخصوصاً ابعاد مورد نظر در آن آیات و سورهها میطلبد . برای تکمیل این مبحث ما به ذکر چند نمونه از جهات تناسب بین آیات و سورهها میپردازیم:
« و ان خفتم اَن لا تقسطوا فی الیتامی فانکحوا ما تاب لکم من النساء ...» ترجمه : و اگر میترسید رعایت عدالت بین ایتام نکنید با زنان پاکدامن ازدواج کنید ...
ظاهر این آیه این است که عدالت بین ایتام که در این آیه و آیه فقبلآمده است با ازدواج و تعدد زوجات ارتباطی ندارد.امابا دقت بیشتر در مییابیم که این آیه میفرماید در صورتیکه با دختران یتیم ازدواج میگنید عدالت کامل در حق آهنا اجرا کنید،در مهریه آنها تصرف بیجا ننمایند،اموال آنها را تصاحب نکنید،واگر قادر به رعایت عدالت نیستید با آنها ازدواج نکنید بلکه دختران غیر یتیم را به نکاح خود در آورید.
سورهی غاشیه :
این ارتباط تنگاتنگ و تناسب آشکار در سورهی غاشیه نیز کاملاً هویدا است . در این سوره ابتدائاً برخی از اوصاف اهل جهنم و بهشت ذکر میشود ، سپس انسان را متوجه مخلوقات اطراف و تفکر درآنها مینماید تا با تفکر و تدبر یکی از دو راه را پیشهی خود کند بعد از آن بحث از عدم اجبار در دین مینماید ، که هیچکس مجبور به پذیرش راه بهشت نیست ودرپایان سوره مرجع هر دو گروه را خداوند ذکر میکند یعنی شما هر راهی ازدو ذکر شده در آغاز سوره را بپذیرد، بالاخره به سوی خدا بر میگردید. این دو را بعنوان مثال ذکر کردیم چنین هماهنگی بر همی سوره و آیات قران حاکم است محققان به کتب مفصل در این رابطه مراجعه کنند.