دانشـنامه موضوعی علوم قـرآن و حدیث

موضوعات مطالب

«و اللیل اذا یغشی و النهار اذا تجلی و ما خلق الذکر و الانثی ان سعیکم لشتی»   لیل 1-4

«سوگند به شب وقتیکه کاملاً فـرا گـیرد-و به روز وقتیکه به اوج خود برسد- و به آنچه نر و ماده را می آفریند -فعالیت شما یکسان نیست».

نکات آیه:

1- فعالیت بدن انسان در شب و روز به یک اندازه نیست: (در رابطه با تفاوت فـعـالـیـت بـدن در شب و روز در قسمت خواب و بیداری صحبت شده. و منظور از "عدم یکسانی فعالیت بدن"، "عدم یکسانی نتیجه و بازده کار انـسان" است. و این مـوضوع بنابر ایـنکـه قـرآن "حـق هـر کسی را حاصل کار و تلاش خـود وی می داند" بـیان کرده. یـعـنی آیه: لیس للانسان الا ما سعی = حق هر کسی معادل کار و تلاش وی است).

2- فعالیت و نتیجه فعالیت آنچه جنس نر و ماده می آفریند یکسان نیست:

آنچه جنس نر و ماده  می آفـریند سلول نـطـفـه مـرد (اسپرم) است که پیش از این راجع به آن صحبت شد. تعداد آن سلولها که بـطرف محل تخـمـدان زن راه می افـتند حدوداً 500 میلیون است. ولی فـقـط تعداد کمی از آنها موفـق می شوند خود را تا محل تخمدان برسانند و منتظر بیرون جهیدن تخمک بمانند، بقـیه از بین می روند. یعنی دقیقاً همانطور که آیه مطرح می کند فعالیت و نتیجه فعالیت آنها یکسان نیست.

ســــمانه حســــن

«فجعل منه الزوجین الذکروالانثی»                        قیامت 39

« و هـر دو جـفـت نـر و مـاده را از او (از نطفه مرد) قرار داد»!

سلول نطفه مرد (اسپرم) چـنـانـکـه آیه مـطـرح کرده هـر دو جـنس نر و ماده را با خود دارد. جنس ماده آنرا کروموزم  X و نر آن را کروموزم Y نامیده اند. اگر جنس ماده آن با کروموزم زن ترکیب شود جنین دخـتـر می شود و اگر جنس نـر آن با کروموزم زن ترکیب شود جنین پسر می شود.عـمل ترکیب نـطفه زن و مرد در نیمه اول قرن نوزدهم کشف شد. و وجود نر و مادگی در نطفه مرد در اواسط قرن بیستم کـشـف شـد.  یعنی حـدوداً 1400 سال پـس از مـطـرح شـدنِ آن در قـرآن. انـدازه کروموزم نیز 1 ششصدم میلیمتر است (یعنی میکروسکوپـی است).  

ســــمانه حســــن

«انا خلقنا الانسان من نطفه امشاج نبتلیه فجعلناه سمیعا بصیرا»                      انسان 2

«ما هر انسانی را از چکه در هم ذوب شده ای می آفرینیم. روی آن کار می کـنیم و خصوصیات و صفات آنرا بارز می کنیم. بعـد آنرا شنوای بینا می کنیم»!

«الف و لام» در واژه «الانسان» الف و لامِ اسـتـغـراق حـقـیـقـی است، این الـف و لام واژه خـود را به تک تک نوع خود تعـمـیـم می دهـد. یعـنی الانـسـان بـه معـنی «کلّ انسانٍ» به معنی «هـر فـردی، هـر انسانی، هر یک از انسانها» می شود. «مشج» به معنی: در هـم ذوب شدن دو یا چند چـیـز مختلف است. و عبارت «نطفه امشاج» به معنی: «چکه ذوب شده دو یا چند چیز باهم» می باشد.

نکات آیـه: 1- انسان از چکه در هم ذوب شده درست می شود. 2- روی چکه در هم ذوب شده کار میشود و صـفات و خصوصیات آن بارز می شود.3-انسان ابتدا شنوا و بعد بینا می شود.

1- انسان از چکه در هم ذوب شده درست می شود:

حدودا 500 میلیون از سـلـولـهـای نطـفـه مـرد (اسـپرم) بـطرف محل تخمدان زن می روند. بجز تعداد کمی از آنها که موفق می شوند در جای مناسبی در مسیر تـخـمـدان قـرار بگـیـرنـد و تـا آمـدن تخـمک منتظر بمانند بقـیه از بین می روند. بعد از بیرون جهـیـدن تخمک با آن وارد عـمل می شوند که وارد آن شوند. وقـتی یکی از آنها موفـق می شـود تخـمـک را سـوراخ کرده و وارد آن  شـود، تخـمـک دیگر امکان ورود به بقیه را نمی دهد. وقـتی سـلـول نطـفـه مـرد (اسپرم) وارد تخمک زن می شـود در هم ذوب و به هم ترکیب می شوند. عـمـل ترکیب نطفـه زن و مـرد پـس از کـشـف تخـمکِ زن کـشـف شـد کـه در نـیـمه اول قــرن نوزدهـم بود (یعنی بیش از 1300 سال پس از قـرآن)، آنـهـم بـه کـمـک میکروسکوپ.

2- روی چکه در هم ذوب شده کار می شود و صفات و خصوصیات آن بارز می شود:

ابتلاء به معـنی: "کار کردن همزمان با چند چیز در شئ برای درآوردن و بارز نـمـودن صـفـات و ویـژگـیـهـای آن" است. کروموزمهای زن و مرد تمامی صفات و خصوصیات یک انسان از قبیل رنگ، بلندی، وضعیت مو، وضعیت اسـتـخـوان بـنـدی و غـیـره را با خود دارند کـه در رونـد شکـل گـیـری جنین رفـته رفته بارز می شود و پس از تولد بروز آن تکـمـیل می شود.

3- انسان ابتدا شنوا و بعد بینا می شود:

چنانکه قرآن ابتدا شـنـوائی را می آورد و بعد بینائی، جنین ابتدا شنوا می شود و بعد بینا. شـنوائی جـنـین می تواند از چهار تا پنج ماهگی آغاز بشود، و بسته به خوبی یا بدی صـدا تأثـیر مثبت یا منفی روی آن بگـذارد. ولی بـیـنائی وی (یعنی توان درک تصویر در وی) پس از تولد صورت می گیرد، هـر چند پیش از تولد نیز در برابر نور عکس العمل نشان می دهد.

ســــمانه حســــن

مرحله سوم :


 ازاین مرحله تا مرحله آخر که مرحله ولوج روح است ،کمک می گیریم از آیه 14سوره مؤمنون: «ثم خلقناالنطفه علقه فخلقنا العلقه مضغه فخلقنا المضغه عظاما فکسونا العظام لحما ثم انشاناه خلقا آخر فتبارک الله احسن الخالقین .»

« پس خلق کردیم علقه را ازنطفه وعلقه را به مضغه ومضغه را به استخوان تبدیل کردیم وسپس روی آنرا با گوشت پوشاندیم وبعد از آن ایجاد کردیم خلقتی دیگر . پس آفرین بر قدرت کامل بهترین آفریننده »

 با توجه به این آیه علقه درسومین مرحله قرار می گیرد . علقه به دومعناست: 1ـ خون لخته شده 2ـ زالو

 بررسی علمی این مرحله درمرحله جایگزینی گفتیم که بلاستو سیت (پیش رویان ) با تخریب قسمتی ازمویرگهای مادری درتماس مستقیم بارگهای خونی مادرقرار می گیرد.این مویرگها متسع وپرخون بوده وبه عنوان سینوزوئیدها شناخته می شود وحوضچه هایی بنام حوضچه های سن سی سیال وجود دارد که به سینوزوئیدها پیوسته وخون مادری به داخل حوضچه ها می ریزد . همانگونه که  تروفوبلاست به تخریب بیشتروبیشترسینوزوئیدها ادامه می دهد .خون مادری درمیان دستگاه تروفوبلاستی شروع به جریان می کند. با جریان خون درسلولهای پیش رویان شکل ظاهری آن شبیه به لخته خون می شود،ازطرفی این شکل ظاهری شباهت زیادی به زالو دارد . همانطور که قبلاًگفته شد پروفسور کیت موراستادجنین شناس کانادایی این مرحله رادر زیر میکروسکوپهایی قوی مشاهده کرد ودریافت که علقه نه تنها از نظر ظاهر شبیه به زالوست بلکه ازنظرعملکردهم به آن شباهت داردوهمانگونه که زالوبا تخریب سلولهای پوششی بارگهای میزبان ارتباط برقرارمیکند وازآن تغذیه می نماید،علقه هم دقیقاًهمان عمل را انجام می دهد.«ما آفرینش هر انسانی را با گرفتن چکیده ای از چکیده های خاک آغاز می کنیم ــ بعد آنرا یک چکه میکنیم و در جای مناسبی قرار می دهیم بعد آنرا به چیزیکه خود را می آویزد می آفرینیم، بعد آنرا به گوشت جویده شده لای دندان می آفرینیم، بعد استخوانهائی را از آن می آفرینیم، بعد استخوانها را گوشت می پوشانیم. دست آخر آنرا خلقت دیگری می دهیم. به این شکل خدای شایان خلاقیت بهترین آفریدگاران است».

نکات آیه:

1- انسان از چکیده ای از چکیده های خاک آفـریـده می شود.

2-چکیده ای از چکیده های خاک به صورت یک چکه (یک قطره) در میآید.

3- چکه در جای مناسـبی قرار می گیرد.

4- چکه (قطره) به چیزیکه خـود را می آویزد در می آید.

5- چیزیکه خود را می آویزد به صورت گوشت جویده لای دندان در می آید.

6- از گوشت جویده لای دندان برخی از استخوانها درست می شود.

7- استخوانها با گوشت پوشانده می شوند.

8-در نهایت جنین آفرینش دیگری را بخود می گیرد.

9- خدا بهترین آفریدگاران است.

1- انسان از چکیده ای از چکیده های خاک آفریده می شود: عناصری که انسان را (یعنی نطفه وی را) درست می کنند چکیده ای از مواد غـذائی هستند که انسان آنهـا می خورد. مـواد غـذائی نیز یا بـطور مسـتقـیم (یعنی: از طریق مصرف گیاهان) چکیده ای از خاک است، و یا بطور غـیر مستقـیم (یعـنـی: از طریق مصرف گوشت و مواد غذائی حیوانات) چکیده ای از خاک است. به این ترتیب انسان چکیده ای از چکیده های خاک می شود.  

2- چکیده ای از چکیده های خاک به صورت یک چکه (یک قطره) در می آید: عنصر توارثی انـسـان کـه قرار است یک انسان را درست کنند و چکـیـده ای از چکـیـده هـای خاک است، در اولین گام خود که در هم ذوب شدن اسپرم مرد و تخمک زن است، زیر مـیکروسکـوپ بـرای مـا بصورت «یک چکه» است.

3-چکه در جای مناسبی قرار می گیرد: وقتی چکه مزبور وارد رحم می شود دنبال جای مناسـبی می گردد و جای مناسب خود را پیدا می کند. یعنی اینطور نیست که هر جای رحم که قرار بگیرد موفق به رشد می شود و رشد می کـند. بـلکه در صورت قـرار نگرفتن در جای مناسب تلف می شود.

4- چکه (قطره) به چیزیکه خود را می آویزد در می آید: پـس از اینکه چکه مـزبور وارد رحم می شود از پـوسـته خود بیرون می آید و دنبال جای مناسبی در جداره رحم می گردد و نهایتا چنانکه آیه توصیف می کند خود را به جداره رحم می آویزد. اغلب خود را به جداره سقف رحم می آویزد. (عَـلَـقـَة به معنی: "چـیـز آویخـته و چیزیکه خود را می آویزد" است. هم خانواده  واژه مُعَـلـّـق به مـعـنی: "آویـخـته و آویـزان" است. عـلت اینکه برخی آنرا به معنی: "خون بسته" ترجمه کرده اند این است که عـلـقـه به معنی: "خون بـسـته" نــیـز هست.عـلت نامگذاری «عَـلـَقـَة» به "خون بـسـتـه" نیز ظاهـراً این بوده که وقـتـی خـون از محل آسـیـب دیده بیرون می آید خشک و آویخته می شـود. به "زالـو" و "کرم" نیز عـلقه اطلاق شـده است. چـون خـود را می آویزند.وقـتـی تـخـم وارد رحـم می شـود و بـه جداره رحم می آویزد زالـو مانند هم هست، و زالـو مانند عـمل نیز می کند. شاید منظور آیه از «عـلـقـه» در ایـنجا به معنی:"زالو و زالو مانند" نیز باشد).

 5- چیزیکه خود را می آویزد به صورت گوشت جویده لای دندان در می آید: بعد «عـلـقـه» (یعنی چیزی که پـیـش از ایـن خـود را به جداره رحم آویخت) به شکـلی که در تصویر می بینیم در می آید. این تصـویر تصویر یک جـنـیـن سـه هــفــته ای است. تقـریباً 2 میلیمتر است. هـم از نـظـر انـدازه و هم از نظر شکـل، دقـیـقـاً هـمـانـطـور که قـرآن آنرا توصیف می کند مانند "یک تکه گوشت جویده لای دنـدان" می ماند.

6- از گوشت جویده لای دندان برخی از استخوانها درست می شود: پـس از 4 هـفـته که طول جـنـیـن تـقـریباً 6 مـیلیمتر است، از آن شکلی که مانند گوشـت جویده لای دنـدان بـود، بـرخـی از استخوانها که ستون فـقـرات باشد درست شده است. هـیـچ گـوشـتی نـیـز روی آنها نیست. البته این تصـویـر میکروسکوپی است (یعنی این ستون فـقـرات با چشم دیده نمی شوند). 

7- استخوانها با گوشت پوشانده می شوند: در 5 هفتگی یک شیار گوشتی روی کمر درست می شود و در 6 هـفـتگی ستون فـقرات کاملا از گوشت پوشانده می شود (ستون فقرات تا "پیش از پوشیده شدن از گوشت" همچنان میکروسکوپی هستند).

8- در نهایت جنین آفرینش دیگری را بخود می گیرد: جمله «در نهایت او را آفـریـنـش دیگـری می دهـیـم» که آیه آنـرا مطرح میکند به این معنی است که جنین انسان در روند رشد خود با جنین جانوران دیگر شباهتی یا شباهتهائی دارد، ولی در اواخر رشـد خود خلـقـت دیگری بخـود می گیرد کـه با هـیـچـیـک از آنها شـبـیـه نیست.جـنـیـن انـسـان در مـراحـل رشـد خـود در واقع همانگونه که مرحله ای از آن را در تصویر می بینیم هـمـانـندیهای زیادی با جنین حیوانات دارد، طوریکه فقط یک متخصص می تواند آنها را از هم تمیز بدهد. جنین انسان و میمون حتی تا چند هـفـته پـیـش از تولد آنـقـدر شـبیه بهم هستند که فقط یک متخصص می تواند آنها را از هم تمیز بدهد. در اواخرِ رشد خود است که رفـتـه رفـتـه روند رشـد دیـگری بخود می گیرد و از بـقـیـه متمایز می شود تا جائیکه تا پیش از روزهای تولد خود دیگر به هیچیک از انواع  حیوانات شباهـتی ندارد.

 9-خدا بهترین آفریدگاران است: جمله "خدا بهترین آفـریـدگاران است" به این معنی است که انسان نیز چیزهائی را خواهد ساخت ولی بپای آفریده های خدائی نخواهد رسید. با بکار بردن واژه خالق و جمع بستن آن، ساخت و تولـیدات انـسان را تقدیر می کند ولی با ساختهای خود خیلی فاصله می دهد.در عـصر ما فعلاً انسان خـیـلی از چیزهـا را ساخته و می سازد ولی از آنجا که آنها خودآگاه نیستند و به این خاطر فکر نیز نمی توانند بکنند، بلکه همانگونه که سـاخته و برنامه ریـزی می شوند کار می کنند، خیلی با آفریده های خدائی تفاوت دارند.

ســــمانه حســــن

 مرحله دوم:

« ثم جعل نسله من سلاله من طین»  « آنگاه نژاد نوع بشر راازآبی بی مقدارمقرر گردانید»

 سلاله درزبان عرب به هرچیزی که به آرامی از چیز دیگر جدا شده وبیرون کشیده شود،گفته می شود، بنابراین می توان موجود زنده در منی مرد وزن که همان اسپرم وتخمک است را سلاله نامید ،زیرا از میان صدها میلیون اسپرم که بطور معمول درمنی مرد وجود داردتنها یک اسپرم جدا شده وتخمک را بارور می کندهمچنانکه تخمک از تخمدان جدا شده وبااسپرم در لوله رحم تلاقی می کند.ماءمهین :همان منی است که ظاهراً آبی بی مقدار می نماید ودر شریعت ازآن به عنوان عین نجاست یاد می شود ولی خالق مهربان راز بقای انسان رادراین آب بی مقدار نهاده است .این اب حاوی اسپرمها وویتامین ث وقند فروکتوز که مسئول تغذیه اسپرمهاست می باشد. یکی از خصوصیات نطفه جهنده بودن آن است:« خلق من ماء دافق»  « خلق شد از آبی جهنده »  

منی که حاوی اسپرمهاست هنگام انزال حالتی جهنده داردیک دلیل آن اینست که دهانه واژن حالت اسیدی دارد و محیط مناسبی برای حضور اسپرمها نیست درحالیکه دهانه رحم حالت قلیایی است ومحیط مناسبی برای ماندن اسپرمهاست . لذا می بایست اسپرمها هر چه سریعتر ازمحیط اسید ی بگذرد وبه محیط قلیایی برسد وخصوصیت جهندگی در مورد تخمک هم صدق می کند به این شکل که سطح تخمدان بطور موضعی شروع به برجستگی کرده ودر قله آن یک نقطه بدون رگ بنام استیگما ظاهر می شود ودرنتیجه ضعیف شدن وتحلیل رفتن موضعی سطح تخمدان ،افزایش فشار داخل فولیکولی وانقباض ماهیچه ای دردیواره تخمدان، تخمک بیرون می افتد.

خصوصیات تخمک:

تعداد اووسیتهای ابتدایی در زمان تولد  تخمینا ازهفتصد هزار تا دومیلیون می باشد که بیشترآنها طی سالهای کودکی تحلیل می روند، در شروع بلوغ  فقط چهار صد هزارباقی می ماند و کمتر از پانصد عدد درطی زندگی باروری زن تخمک گذاری می گردد .

 ساختمان تخمک:

تخمک متشکل ازسلولهای تاجی ـ شعاعی ، پرده شفاف غشای پلاسمایی ،سیتو پلاسم وهسته می باشد . تخمک رسیده سلولی درشت به قطرتقریبی یک دهم میلی متر،بطوریکه با چشم غیر مسلح می توان آنرا دید. تخمک خود قادربه حرکت نیست و حرکات جدار لوله رحم و مژکهای این جدار سبب جابجا شدن آن می شود وباسرعتی حدود یک میلی متر درساعت حرکت می کند.  تخمک پس ازرهایی از تخمدان باید وارد لوله رحم بشود.دهانه لوله رحم که درحوالی تخمدان قرار دارد،باز است وحالت یک شیپور را دارد بالبه های چین خورده ومژکهایی که به طرف داخل زنش دارد.  این حرکات بخصوص هنگام تخمک گذاری شدید تر می شود . تخمک در اثراین حرکات به درون لوله رحم کشیده می شود. درچندساعتی که تخمک درابتدای لوله رحم است از نظر فیزیولوژی بهترین شرایط رابرای لقاح دارااست وموقعی که تخمک به انتهای لوله به داخل رحم برسد شرایط خود را برای  لقاح ازدست میدهد ( اووسیت واسپرماتوزوئید دردستگاه باروری جنس مونث تخمیناً24ساعت زنده می ماند)

 ساختمان اسپرم:

اجزاءاسپرم متشکل از اکروزوم ،پلاسما ،نوکلئوزدرسر ،اسپرم وگردن ودم .اینک نوبت اسپرمهاست که وارد میدان شوند.دراین میدان حدود 200تا300میلیون اسپرم باسرعتی حدود 3میلی متر دردقیقه برای تصرف تخمک به سوی آن حرکت میکند که ازان تعداد فقط 300تا500عدد آن به ناحیه باروری می رسند اولین اسپرمی که موفق شود پوسته تخمک را بشکافد واردآن می شود .بدین ترتیب که پوشش گلیکوپروتئین پلاسمایی تومابی(منوی )ازغشاءپلاسمایی که روی منطقه اکروزومی اسپرماتوزوئید راپوشانده باگلیکو پروتئین های منطقه شفاف روی تخمک ترکیب چسبنده ای تشکیل   می دهند که موجب می شود .اسپرم درپیرامون تخمک باقی بماند .پس از اتصال ،واکنش آکروزومی جهت آزادسازی آنزیمهای مورد نیاز صورت می گیرد .آنزیمها عبارتند از: آکروزین ومولد شبه تریپسین که برای نفوذبه منطقه شفاف لازم است .ازطرفی دم اسپرم که درتمام این مدت درحال حرکت است،اسپرم را مرتبا ًبه جلو می راند .پس ازاینکه اسپرم ازموانع اطراف تخمک گذشت وغشاهای پلاسمایی اسپرم وتخمک به یکدیگر رسیدند،دو غشاء باهم ترکیب می شوند وتدریجاً سراسپرم بطور کامل وارد سیتوپلاسم تخمک میشود . دراین موقع جدار مخصوصی بنام جدارلقاحی دور تخمک بوجود می آید تا ازوروداسپرمهای دیگر جلوگیری شود پس از ورود اسپرم به سیتوپلاسم تخمک ،هسته اسپرم با هسته تخمک ادغام شده وسلول تخم رابوجود می آورد اینجاست که قرآن کریم می فرماید:

« انا خلقنا الانسان من نطفه امشاج »«همانا ما خلق کردیم انسان راازنطفه ای مختلط » 

 وصراحتاًاعلام می دارد که :

«انا خلقناکم من ذکروانثی»  « همانا ماخلق کردیم شما را از مرد وزن » 

 ودربیش از 14قرن پیش نقش زن ومرد را درایجاد نسل یکسان می داند برخلاف نظرداشمندان قرن هجده که نقش زن ومرد را یکسان نمی دانستند(هر چندکه نقش زن درمراحل بعدی بسیار بیشتر است.) سلول تخم درواقع اولین مرحله از آفرینش انسان وشروع مرحله پیش رویانی است.قبل ازادامه بحث لازم است این اصطلاحات توضیح داده شود:

·    مرحله پیش رویان که از ساعت صفررشد تا پایان هفته دوم رامیگویند.

·  مرحله رویانی که ازآغازهفته سوم تاپایان هفته هشتم را میگویند.

·   مرحله جنینی که از آغازهفته نهم تا موقع تولد را می گویند .

 باتوجه به مطالب فوق اولین مرحله از نظر قرآن کریم مرحله ایجاد نطفه است این مراحل درسوره مؤمنون آیات12تا14به روشنی بیان شده است:

« ثم جعلناه نطفه فی قرار مکین »« سپس قراردادیم آنرا نطفه ای در جایگاهی محکم »

 سلول تخم یا همان نطفه ابتدا به دو سلول تقسیم می شود سپس به چهار ،هشت ،شانزده وروز سوم تا 32سول تقسیم میشود تا اینکه به شکل کره توپری که شبیه  یک قطعه توت است درمی آید .درهمین حال به آرامی مسیرلوله رحم راطی کرده ،واردرحم شده ومرحله حساسی است زیرابرخی مواقع لانه گزینی درمحلهای غیر عادی صورت میگیرد که دراکثر بار داریها نا بجا درحدود ماه دوم منجر به مرگ رویان شده وسبب خونریزیهای شدید همراه با درد شکمی مادر می شود.سلول تخم پس از تقسیمات متوالی تبدیل به کره توپری میشود که به آن مرولا گفته میشود .دراین مرحله پوسته اطراف سلول تخم حل می شود وپیش رویان درمایع مغذی که توسط غده های موجود در دیواره رحم ترشح می شود،شناور می شود. در این مدت که سه چهار روزطول میکشد، عده ای از سلولها به اطراف مهاجرت کرده وشکل کره تقریبا ًتو خالی راپیدا می کند سه چهارم ازسلولها دردرون کره ،توده سلولی داخلی را بوجود می آورد در واقع این توده بوجود اورنده جنین است ویک چهارم دیگر که به اطراف مهاجرت کرده اند.این مرحله رابلاستو سیت وسلولهای اطراف آنرا ترفو بلاست می گویند. ازروز ششم پیش رویان شروع به چسبیدن به دیواره رحم مادرمیکند ،به این ترتیب که سلولهای تروفوبلاست آنزیمهایی بنام پروتئولیتیک ترشح می کند که مسیر خود را هضم می کند وجای خود را در دیواره رحم باز میکند مخاط دیواره رحم هم فعالیت پروتئولیتیک خودرا افزایش  می دهد بنابراین می توان گفت که لانه گزینی نتیجه همکاری متقابل تروفوبلاست ودیواره رحم است ودرواقع اولین محلی است که مادربا فرزند خود ارتباط برقرار می کند .بدین ترتیب  آنزیمهای ترشح شده درطی هفته دوم قسمتی از مویرگهای مادری را پاره کرده ومقداری خون درتماس مستقیم باسلولها قرار می گیردوامکان تغذیه فراهم می شود این عملیات درروز نهم پایان می پذیرد ومحل نفوذ بلاستو سیت با لخته فیبرین بسته می شود وبا رشد سلولهای پوششی روی آن پوشیده می شود .اینجاست که نطفه درقرارمکین مستقر شده وقول خداوند کریم محقق گشته است. دراین رابطه امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: نطفه 9روزطول می کشد تا درقرار مکین استقرار یابد. 

ســــمانه حســــن