دیدگاه اول :
برخی از صاحبنظران مسلمان بر این نظر هستند که همه علوم و فنون و مطالب حتی فرمولهای ریاضی، فیزیک و شیمی در قرآن وجود دارد و قابل استخراج میباشند. آنان میگویند: همه علوم اولین و آخرین در قرآن وجود دارد. این گروه به آیاتی از قرآن کریم استدلال میکنند که میفرماید:
«وَ نزَّلْنا عَلَیْکَ الکِتابَ تبْیناًّ لِکُلِّ شیءٍ» و کتاب را بر تو نازل کردیم در حالی که بیان کنندة همه چیز است». و نیز «وَ لارَطْبٍ وَلایابِسٍ الّا فی کتابٍ مُبین» و هیچ تر و خشکی (در جهان) نیست مگر آن که در کتاب مُبین (نوشته شده) است. آنان در این راستا به آیات دیگری از قرآن کریم نیز استدلال میکنند که ادعا میشود به علوم ریاضی، ماشینسازی، میکروبشناسی، شیمی و هندسه اشاره دارد. و برخی اوقات به مسئلهی بطون قرآن استدلال میکنند. یعنی هر آیهای ظاهر و باطن دارد. باطن قرآن برای همة افراد قابل فهم نیست و بسیاری از این علوم مربوط به آن است. کشفیات و اختراعات جدید در قرون اخیر ـ که بسیاری از حقایق قرآن (مثل زوجیت گیاهان ـ حرکت زمین و...) را اثبات کرده است ـ این دیدگاه را تقویت میکند.
نقد دیدگاه اول :
این دیدگاه از چند جهت قابل نقد است:
1. ظهور آیاتی که به عنوان دلیل آورده شده بود (مبنی بر این که همه چیز در قرآن است) قابل قبول نیست. زیرا از طرفی این مطلب بر خلاف بداهت است؛ یعنی هر کس قرآن را مطالعه کند متوجه میشود که فرمولهای ریاضی، فیزیک و شیمی و امثال آنها در ظواهر قرآن وجود ندارد و از طرف دیگر بسیاری از مفسران این عمومیت و شمولِ ظواهر آیات قرآن را انکار کردهاند و گفتهاند که قرآن بیانکنندة هر چیزی است که مربوط به هدایت بشر باشد. یعنی این آیه مخصوص امور دینی است. برخی دیگر از مفسران گفتهاند که ممکن است مقصود از لفظ «کتاب» در آیه شریفة قرآن «علم الهی» یا «لوح محفوظ» و یا «امام مبین» باشد.
2. ظهور آیاتی که برای اثبات علوم ریاضی، هندسه و... در قرآن استدلال کردهاند بسیار ضعیف است و گاهی اصلاً دلالتی بر این مطلب ندارد. (البته اشارهها و مثالهای علمی در قرآن وجود دارد که در دیدگاه سوم توضیح داده میشود).
3. در مورد بطون قرآن باید گفت که این مورد از بحث خارج است، زیرا آنچه برای انسانهای معمولی (غیر از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ و ائمه ـ علیهم السّلام ـ ) قابل دسترسی است، همین ظواهر قرآن است که مربوط به هدایت بشر است نه علوم و فنون.