[ویژگی‌های سورهای مکی ومدنی]

برخی خصوصیات دیگری برای شناخت سورهای مکی و مدنی ذکر کرده‌اند که عباتند از :

 · کوتاهی آیات درون یک سوره و نیز کوتاهی سوره ، نوعاً مکی بودن آنرا میرساند ، وبلندی آیه‌های یک سوره علاوه بر بلندی سوره نوعاً مدنی بودن آنرا ثابت می‌کند .

  · لحن تند و شدید سوره بیش‌تر با اهل مکه است که اعل عناد و سرکشی و لجاج و مقاومت در مقابل حق بوده‌اند ولی لحن ملایم و مخفف ، مدنی بودن سوره را می‌رساند که بیشتر خطاب به مؤمنین است. 

 · بحث دربارة اصول معارف و اصل ایمان و دعوت به اسلام از ویژگیهای سورهای مکی است و درسورهای مدنی بیشتر از تفاصیل احکام و بیان شریعت اسلام سخن گفته‌شده‌است .

 · دعوت به پایبند بودن اخلاق و استقامت در رأی و سلامت عقیده و ترک لجاج و عناد و نیز برخورد تند با عقاید باطل مشرکان و ناچیز‌شمردن اندیشه‌های تهی و بی اساس آنان از خصایص سورهای مکی به شمار می‌رود .در حالی که برخورد با اهل کتاب و دعوت آنان به میانه‌روی درعقائد و افکار و اندیشه‌ها و نیز مبارزه با منافقین وذکر خصایص و صفات آنان از ویژگی‌های سورهای مدنی است .

نهایتاً باید گفت‌برای تشخیص سورهای مکی از مدنی ، ملاکهایی را مشخص کرده‌اند که به برخی اشاره شد که‌هر کدام به تنهایی نمی‌تواند ملاک جامع و مانعی باشد بلکه این ملاکها رویهم رفته تا حدودی تعین کننده هستند . به طور کلی ملاکها و علائم برای تشخیص ، عبارت است از :

1-نص و خبر 2- علائم صوری و ظاهری 3ـ علائم محتوایی و معنوی

بنابراین ملاک تشخیص مکی و مدنی ، یا نقل و خبر است که اصطلاحاً سماعی می‌گویند یا اجتهاد و شواهد ظاهری و صورت جمله‌بندی و داشتن سجع و وزن و کوتاهی آیات و سورهاست یا شواهد محتوایی است بدین معنا که شکل بیان اصول عقاید و احکام و برخورد با کفّار و منافقین نشانة مکی و مدنی یودن سوره است.

برای مطالعه‌ی بیشتر به منابع ذیل مراجعه نمائید :

 1. مناهل العرفان ، زرقانی ،ج 1 ، ص 232 - 185

 2. الاتقان فی علوم القران ، جلال الدین سیوطی، ج1 بخش مربوطه

 3. مباحث فی علوم القران ، دکتر صبحی صالح، ص 164