دانشـنامه موضوعی علوم قـرآن و حدیث

موضوعات مطالب

خداوند متعال بارها در قران به همان علتی که ذکر شد یعنی تأکید مطلب و اشاره به اهمیت آن سوگند یاد کرده است . سوگندهای قران بر دو قسمند :

الف ) سوگند خداوند بر خودش :

«‌ فلا و ربک لا یؤمنون ... : به پروردگارت سوگند آنان ایمان نمی‌آوردند.»

«‌ و یَستَنبئونک اَحقُّ هوَ ، قل ایِ و ربی ...: از تومیپرسند قیامت حق است : بگو آری بخدا سوگند حق است »

ب ) سوگند خداوند بر مخلوقات خودش :

در این زمینه سوگندهای متعددی را می‌توانیم مثال بزنیم مانند : سوگند به تین ، زیتون ، نجم ، صافات ، ذاریات ، قران ، عصر ، شمس ، فجر ، قلم ، لیل و نهار ...

« والعصر انَّ الانسان لفی خسر ...» ‚ « والفجر ولیالٍ‌ عشرٍ ...» ‚ « والتین والزیتون ...»و...

می‌دانیم که دستورات زیادی پیرامون نهی از سوگند یاد نمودن انسانها به غیر نام خدا رسیده است و از جملة آنها :

قال الصادق (ع) : « لا اری للرجل ان یخلِف الا بالله ...» : جایز نیست کسی سوگند به غیر از خداوند یاد کند. حال با توجه به این اصل مسلم برگرفته از احادیث ائمه (ع) چگونه خداوند به مخلوقات‌سوگندیاد کرده است ؟ در پاسخ به این سؤال ، می‌توان گفت :

اولاً : ممکن است در تمامی این سوگندها ، مضاف مقدر باشد .یعنی والتین در واقع ( ورب التین ) باشد .

ثانیاً : کسی که سوگند یاد می‌کند به چیزی قسم می‌خورد که مرتبة وجودی و کمال وی از خود او بالاتر است ولی هیچ چیزی بالاتر از خداوند نیست و او بالاتر از همه چیز است لذا او می‌تواند هم به خود و هم به مخلوقات خود سوگند یاد کند .و انسان بایستی به مبدا خلقت و خالق کل شئ سوگند یاد کند چون او فوق هر چیزی است.

امام جواد می‌فرمایند:« خداوند می‌تواند به هر کلام از مخلوقین خود سوگند یاد کند ولی مخلوقین تنها بر وی می‌توانند سوگند یاد کنند»


ســــمانه حســــن

سوگند خداوند