دانشـنامه موضوعی علوم قـرآن و حدیث

موضوعات مطالب

براین اساس که قران معجزة باقیه حضرت رسول (ص) می‌باشد ، تمام خطابهای عام قران و نیز همه‌ی خطابهایی که ظاهر عام دارند ولی مراد از آنها عموم است ، مخصوص مخاطبین زمان نزول قران نیست بلکه تمام انسانها ، از صدر اسلام تا روز آخر شامل می‌شود . لذا در تمام اعصار و زمانها ، همه‌ی انسانها می‌توانند از اطلاق و عموم خطابهای قرانی استفاده برند و این خطابها برای همة انسانها حجت است .با بیان این مقدمه بنحو اجمال به ذکر برخی خطابهای قران می‌پردازیم :

· گاهی خطاب عام است و مراد از آن عموم مردم می‌باشند.مانند:

« این ما تکونوا یأت بکم الله جمیعاً انَّ الله علی کل شئٍ قدیر : هر کجا که باشید خداوند شما را برای پاداش و کیفر در روز قیامت حاضر می‌کند زیرا او بر هر کاری قادر است»‌ حشر انسانها مخصوص عده‌ای خاص از آنان نیست بلکه همه را شامل می‌شود و خطاب عام در این آیه ،همه‌ی انسانها را در بر می‌گیرد.

· گاهی خطاب عام است و مراد از آن خصوص فرد یا افرادی است.مانند:

« یا ایهاالذین آمنوا لا ترفعوا اصواتکم فوق صوت النبیّ ...: ای کسانی که ایمان آورده‌اید صدایتان را بر صدای پیامبر بلند نکنید» ظاهر این خطاب عمومیت دارد و تمام مؤمنین را شامل می‌شود ، اما با توجه به شأن نزول آیه ، درمی‌یابیم که مخاطبین این آیه فقط مؤمنین صدر اسلام بوده‌اند زیرا حکم آیه مشروط به زمانی است که پیامبر خود در حیات باشد.

· گاهی خطاب خاص و مراد از آن عموم می‌باشد.مانند :

« یا ایهاالنبی اذا طلقتم النساء فطلقوهنَّ لعدتهنَّ ... : ای پیامبر هنگامی که خواستید زنان را طلاق دهید در زمان عده طلاق گویید ...» این حکم هر چند خطاب به پیامبر است ولی عمومیت دارد به طوریکه طلاق گذشته از کراهت و مبغوضیت آن تنها زمانی جایز است که زن از عادت ماهانه پاک شده باشد.

· گاهی خطاب خاص وارد از آن نیز خاص است.مانند :

« یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک ... : ای رسول ، انچه از ناحیه‌ی خداوند بر تو نازل شده به مردم ابلاغ کن ...» خطاب ابلاغ امامت و اعلام جانشینی حضرت ایرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام خاص پیامبر(ص) است .



ســــمانه حســــن

خطاب‌های قران