دانشـنامه موضوعی علوم قـرآن و حدیث

موضوعات مطالب

اهل‌سنت برای جمع آوری قران اخبار زیادی نقل کرده‌اند که از مجموع آنها استفاده می‌شود که عمر با ابابکر ( بنابراختلاف در اخبار و احادیث اهل سنت ) بعد از واقعة یمامه وقتل حفاظ قران به فکر جمع‌آوری قران افتاد که تا آن زمان کتاب مدوّنی نشده بود . لذا شخصی به نام زید بن ثابت را مغین نمودندو وی مجلسی تشکیل داد و هر کس هر چه می‌دانست می‌خواند و او پس از تأئید شهود می‌نوشت. وی در ادامه می‌گوید : چنین اخباری را نمی‌تون به سهولت پذیرفت زیرا :

اولاً : اخبار جمع قران متزلزل است ویکدست نیست ،گاهی واقعه مربوط به زمان عمر می‌داند و گاهی ابوبکر و گاهی عثمان ، در برخی اخبار مسؤول جمع ، زید بن ثابت است و در برخی دیگر خود ابابکر ، علاوه بر اینکه با وجود بزرگانی از اصحاب پیامبر چه باعث شده است جمع قران را به جوانی گویند از مهاجمین به خانه‌‌ی زهرا(س) بسپارند.

ثانیاً : اخبار زیادی باز هم از طریق اهل سنت وارد شده است در این که جمع قران بوسیله‌ی شش نفر از صحابه در زمان رسول خدا صورت پذیرفته است. عن‌الشعبی : ( جمع القران علی عهد رسول الله ستّه من انصار : اُبی بن کعب ، زید بن ثابت ، معاذ بن جبل، ابوالورداء ، سعد بن عبید و ابو زید .)

ثالثاً : چگونه می‌توان پذیرفت که پیامبر در مدت 23 سال قران را از لوح محفوظ اخ نماید و آنگاه بدون هیچگونه تدوینی در سینه‌های مردم رهایش کند .

قران کریم بارها دعوت به تحدّی و مبارزه طلبی نموده است. تنها معجزه‌ی پیامبر خاتم (ص) قران است. یکی از موارد اعجاز آن به فصاحت و بلاغت الفاظ و معانی آن می‌باشد . آیا با این اوصاف می‌شود این معجزه باقیه در میان مردم استخوانها و پوستها و سینه‌های خلائق رها شود (در صدر اسلام آیات قران را بر شاخة پهن خرما (عسب) سنگ نازک (لخاف) پوست و برگ (رقاع) استخوان شانةشتر(اکناف) جوبی برپشت شتر می‌گذاشتند (اکتاف) ، می‌نوشتند.قطعاً چنین چیزی متصور نیست .برهمین اساس این نتیجه قطعی است که جمع قران بعد از ارتحال پیامبر قطعاً منتفی میباشد  ، بلکه بنابر آنجه که کثیری از مفسرین شیعه و سنی بدان اعتقاد دلرند پیامبر خود در زمان حیات ، قران و سورهای آنرا تدوین نموده است و هر آیه‌ای که نازل می‌شد دستور می‌داد در کجا قرارش دهند ، وکتّاب وحی را تمام آیات نازل شده را می‌نوشتند و هر سوره‌را دسته دسته قرار می‌دادند . علاوه اینکه ترتیب سورها نیز در زمان پیامبر صورت گرفته است و البته بصورت یک کتاب دوخته شده و دارای جلد و صفحه نبوده است . لبکه هر دسته از آیات بر پوست آهو یا استخوان شانه یا سنگهای پهن و یا شاخه‌ی درخت خرما ، تحت عنوان سوره‌ای مشخص نوشته شده و در کنار هم چیده شده بود. بعد از ارتحال پیامبر (ص) علی بن ابی طالب (ع) این آیات و سورها را با تفاسیر و شأن نزولهای آیات جمع‌آوری نمود ولی مورد موافقت عمر و ابابکر قرار نگرفت .

با این توضیحات، دکتر غضنفری در پایان ذکر می‌کند : اخبار وارده از طریق اهل سنت مبنی بر جمع قران توسط ابی‌بکر تنها در این حد قابل قبول است که در زمان وی آیات دسته‌دسته شده در یک کتاب جلد بندی و ته‌دوزی شده‌است ‌اما اینکه در زمانة وی آیات دوباره نگاشته شده باشد و ترتیب سورها و آیات بهم خورده باشد قطعاً منفی است.


برای مطالعه‌ی بیشتر می‌توانید به منابع ذیل مراجعه نمائید :

1. بحارالانوار ، علامه مجلسی ،ج 89

2.تفسیر المیزان ، علامه طباطبایی، ج 12 ، ص 118 - 123

3.  قران در اسلام ، علامه طباطبایی

4. البیان فی تفسیر القران ، آیت الله خوئی (ره)

5. التمهید فی تفسیر القران ، آیت الله معرفت ، ج 1

6. مناهل العرفان ، زرقانی ، ج 1

7. تاریخ قران ، دکتر رامیار

8. تاریخ قران، دکتر حجتی


ســــمانه حســــن

جمع‌آوری قرآن