[کنایه وتعریض ]

کنایه یعنی استعمال لفظ و عبارتی در غیر معنای اصلی یکی از وجوه بلاغت استفاده از الفاظ و عباراتی است که در معنای صریح و واضح آنها استعمال نشده باشند و هدف از ذکر آنها معانی غیر صریح و باصطلاح ، لازمه‌های معانی آنهاست . در قران کریم موارد زیادی در فهم دقیق معنا و تداوم آن در ذهن دارد و لذا گفته شده است « الکنایه ابلغ من الصریح : کنایه از صریح رساتر است »در قران کریم موارد زیادی می‌بینیم که از کنایه بجای الفاظ و عبارات صریح استفاده شده است . مثلاً بخاطر قبیح بودن ذکر آمیزش جنسی قران کریم در موارد متعدد از این عمل تعبیر به سرّغشیان رَفَث مباشره لباسٍ حرث لمسکرده است.همانطور که اشاره شد کنایه یعنی آوردن لازمه چیزی که مقصود ملزوم آنست ولی تعریض  - به اصطلاح - گوشه زدن است . و آن عبارت است از آوردن سخنی که ظاهر مفاد آن ذاتاً مقصود نیست . بلکه برای فهم دیگری است که با تکیه بر ( تنبّه ) شنونده مطرح می‌شود و چه بسا هیچ گونه تلازمی میان سخن گفته شده و آنچه مقصود است نباشد . مانند آیه‌ی : « وَ مالِیَ لا اعبدُ الذّی فطَرنی : مرا چه می‌شود که آفریدگار خود را پرستش نمی‌کنم»

لذا تعریض دقیقتر و بلیغتر از کنایه است ، زیرا در کنار کنایه هم از دلالت لفظی وهم از دلالت ( لازم وملزوم ) استفاده شده ، ولی در تعریض صرفاً از دلالت عقلی و تنبّه بهره گرفته شده است ، از این رو شیواتر و برتر ازکنایه به شما رمی‌رود . کاربرد کنایه و تعریض - بویژه تعریض - در قران فراوان است و گوشهای از اعجاز بیانی قران را تشکیل می‌دهد.