دانشـنامه موضوعی علوم قـرآن و حدیث

موضوعات مطالب

۱ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «اقسام سوگند» ثبت شده است

1.سوگند لغو :

مراد از آن سوگندی است که بدون قصد ونیت قبلی آورده شود چنین سوگندی در دل رسوخ ننموده و صرفاً لقلقة زبان و اثر تکلیفی ندارد . قران در این باره می‌فرماید: « لا یؤاخذکم الله بالغو فی ایمانکم ولکن یؤاخذکم بما کسبت قلوبکم والله غفور حلیم » خداوند شما را به سوگنده‌هایی که بدون توجه یاد می‌کند مؤاخذه نخواهد کرد اما آن دسته از سوگندهای که از قلوب شما بر‌می‌آیدمؤاخذه دارد و خداوند آمرزنده و مهربان است .

2.سوگند غَموس :

سوگندی است که بر حبس اموال ای حقوق دیگران به دروغ یاد می‌شود ، اصطلاحاً ( یمین غموس ) مینامند . وجه نامگذاری این سوگند به غموس اینست که غموس از ماده غمس بوده و به معنای دخول است ، وچنین سوگندی موجب دخول سوگند خورنده در آتش است . امام‌صادق در این‌باره می‌فرماید: «اما سوگندی که موجب دخول در آتش است آنست که کسی به ظلم بر مال یا حق کسی سوگند خورد ، چنین سوگندی سوگند غموس است و موجب آتش بوده است و در دنیا کفاره‌ای ندارد.»

 3.سوگند منا شده :

به سوگندی گفته می‌شود که شخصی قسم یاد کند براینکه فرد دیگری عملی را انجام دهد یا ترک کند . مثلاً سوگند یاد می‌کند که مهمانش خوردن غذا را بخورد . چنین سوگندی اثر تکلیفی ندارد و صرفاً احترام و اکرام به مخاطب است. از امام صادق (ع) سؤال می‌شودشخصی سوگند یاد میکند ک دوستش عملی را انجام دهد ، امام در پاسخ می‌فرماید :  « لیس علیه شئٌ انّما اراد اکرامهُ»

 4.سوگند گذشته :

به سوگندی می‌گویند بر انجام یافتن یا ترک عمل یا سخنی در کذشته . چنین سوگندی احکام متعددی باعتبار تعدد متعلق دارد . واز جملة آنها : این نوع از سوگند برای احقاق حق یا دفع مفسده‌ای مانند رفع ظلمِ ظالم ادا شود هرچند دروغ باشد واجب می‌باشد .

اگر برای اثبات حق مادی و دنیوی که مقدار آن اندک است ادا شود و یا خبر از فعلی یا سخنی در گذشته بدهد و یا...اگر به راست اقامه شود مکروه است ولی اگر دروغ باشد حرام می‌باشد .چنین سوگندی اگر برای اصلاح ذات بین و رفع اختلاف و کدورت بین دوستان صورت پذیرد ، مستحب است .

 5.سوگند مستحیل :

به سوگند یمی‌گویند که بر عملی محال تعلق گیرد، مثلاً سوگند یاد کند همانند پرندگان پرواز کند ، چنین سوگندی لغو است و اثر تکلیفی ندارد البته در صورت امکان بایستی شبیهی از آن را عملی ساخت .

6.سوگند عقد :

این سوگند به سوگندی اطلاق می‌شود که بر انجام فعلی یا ترک ان در آینده آورده شود چنین سوگندی شرائطی دارد و از جمله : یادکننده‌ی سوگند بایستی بالغ . عاقل باشد و با قصد جدی و اختیار خود سوگند یاد کند . با وجود این شرایط عمل به متعلق این سوگند واجب شرعی است ودر صورت تخطی از آن علاوه برانجام گناه ومعصیت کفاره‌نیز دارد .( مقدار کفاره حنث قسم ( شکستن قسم ) اطعامِ ده مسکین یا پوشاندن آنان ودر صورت عدم امکان یکی از این دو ، سه روز روزه است .)



ســــمانه حســــن